Annetta Willemse Paintings Expo's Blog

Blog

Van Mankes via Mondriaan naar Marlow Moss

Blog over Marlow hoe? Een heel verhaal... 9 Februar1 2021
mankes

Enige tijd geleden begon ik met een biografie over Mankes (1889 -1920), naar aanleiding van zijn tentoonstelling, tussen de eerste twee lockdowns, in museum More. Ik kende het werk van Mankes niet zo goed, maar ik was onder de indruk van de intense en tedere kleine werken. Alleen al het formaat is eigenlijk al zo prettig. Het werk is intiem en toont een liefdevolle wereld zonder dat het zoet wordt. Hij schilderde met veel dunne lagen, klein palet met groot contrast, op zoek het ware te tonen. Het ware zit voor hem in de verbondenheid van mensen, die het goede willen met en voor elkaar. Maar wars van instituties die dat met richtlijnen willen opleggen. (Wat minstens zo interessant is, is de vrouw van Mankes: Anne Zernike. Eerste vrouw die theologie studeert. De eerste vrouwelijke dominee. Promoveert in theologie.)
Mankes haalt zijn beelden uit de natuur of de mensen om hem heen. Komt met regelmaat in Den Haag, soms Amsterdam. Heeft toch - aangezien hij nogal op zichzelf blijft en geen aansluiting zoekt met andere kunstenaars - snel de juiste relaties en successen.

mondriaan

Dat zoeken naar het ware viel me zo op, was dat het ding in die tijd? En zou hij Mondriaan (1872 - 1944) gekend hebben? Die was toch ook bezig met het ware … Mondriaan werd geïnspireerd door de theosofie, met name de geschriften van Helena Petrovna Blavatsky. Als je ze zo naast elkaar leest, lijkt er qua levenshouding wel een overeenkomst tussen Mondriaan en Mankes. Ik kreeg een boek te leen over Mondriaan, maar naar elkaar verwezen wordt er niet. Ze waren allebei tijdens de eerste wereldoorlog in Nederland, en soms in Den Haag. Ze kenden dezelfde Bremmer, kunstcriticus uit die tijd. Maar elkaar (’s werk) kennen … Mondriaan krijgt de tijd om zijn queeste verder te ontwikkelen en daarnaast vindt hij dat die uitdrukking in een vorm moet die past in de tijd waarin hij leeft.

Het is anno nu bijna aandoenlijk hoe zij in een ideaal geloofden of nastreefden. In onze tijd is werk meer een onderzoek, experiment of samenwerking: maatschappelijk/politiek of in vorm. Zakelijk en meetbaar.

marlow moss

Marlow Moss (1889 - 1958)
Maar mijn aandacht van die twee verschoof door mijn kennismaking met Marlow Moss. (Dank Carel Blotkamp die naar haar verwijst in zijn mooie boek over Monriaan) Zij kwam vanuit London in Parijs als schilder middenin de ontwikkeling van de abstracte kunst, wordt Stijl aanhanger en zo ook collega van Mondriaan. Ze heeft de beeldtaal van de Stijl beïnvloed door de dubbele streep in te brengen. En - niet door een speling van het lot, daarvoor komt dit te vaak voor - is bijna totaal uit het Stijl verhaal verdwenen.

Op zoek naar meer over haar, kwam ik uit bij het boek: A forgotten maverick, met daarin 3 essays over haar. Marlow werkte vanuit wiskundige principes om haar schilderijen op te bouwen, daarmee maakte ze eerst schetsjes en dan berekeningen om het te preciseren en dan zette ze het op doek, met veel oog voor het schilderen van bijvoorbeeld het wit.
Als je over de eerste schok heen bent, dat de schilderijen inwisselbaar zijn met die van Mondriaan, en realiseert dat zij geen kopiist is maar een mede Stijl ontwikkelaar, is er eenzelfde schoonheid in het werk te vinden. Dat wil zeggen, van de afbeeldingen. Er is veel van haar werk verloren gegaan. Ik geloof niet dat zij op zoek was naar een mystieke laag, maar dat kan aan de redactie van de Maverick liggen.
Ze gaat terug naar Engeland, gedwongen door de WOII. Naast schilderijen maakte zij ook reliefs en beelden. Ik zou graag een goede documentaire over haar zien, zoveel verhaal lijnen: kunst - de Stijl en daarna, haar leven met Netty Nijhoff die ze in Parijs ontmoet, vervreemd van haar familie, Joods, altijd gekleed in mannen kleding .... what else?